7.10.07

Η βιομηχανοποίηση της κυκλοφορίας

Πέρασε όλο το φετινό καλοκαίρι (Ιούνιος έως και Αύγουστος) με μεγίστη θερμοκρασία να είναι καθημερινά καρφωμένη πάνω από τους 35 βθμούς!

Ακολούθησε ο Σεπτέμβρης και απ' ότι φαίνεται και ο Οκτώβρης με μεγίστη πάνω από 30 βαθμούς!

Και ακόμα δεν έχουμε πάρει πανικόβλητοι τα βουνά! Τέρατα ψυχραιμίας! Οι πλέον ευαισθητοποιημένοι από μας συζητάνε για τους πάγους στο Β. Πόλο! Εδώ το βρίσκουμε φυσιολογικό να φοράμε λινά, πέδιλα και κοντομάνικα τον Οκτώβρη...

Αναδημοσιεύω από την ρήξη #20 (της 6-10-2007, οι "υπογραμμίσεις" δικές μου) το ομότιτλο κείμενο του Ιβάν Ίλιτς, διαβάστε και τον λόγο του Μοράλες στον Ο.Η.Ε., μήπως και αρχίσουμε να αλλάζουμε συμπεριφορές... Αν και θεωρώ ότι η βλάβη είναι ανεπανόρθωτη!


Οι άνθρωποι μετακινούνται πολύ με τα πόδια. Αυτός ο αρχέγονος τρόπος μετακίνησης, όταν εξετάσουμε τα πράγματα προσεκτικά, εμφανίζεται ακόμα πολύ αποτελεσματικός για την πλειοψηφία των ανθρώπων στις μοντέρνες πόλεις ή τις εκβιομηχανοποιημένες φάρμες. Θα μοιάζει μάλιστα και ιδιαίτερα ελκυστικός, όταν γίνει αντιληπτό ότι τελικά οι σύγχρονοι Αμερικανοί περπατούν στις διαβάσεις των δρόμων, στους διαδρόμους, τα υπαίθρια πάρκινγκ και στα πολυκαταστήματα, αποστάσεις αντίστοιχες με αυτές που διέσχιζαν οι πρόγονοί τους.

Οι άνθρωποι όταν περπατούν είναι λίγο πολύ ίσοι. Όταν εξαρτώνται μόνο από τα πόδια τους, μετακινούνται όποτε θέλουν με ταχύτητα τριών – τεσσάρων μιλίων την ώρα, σε όποια κατεύθυνση και μέρος επιθυμούν που δεν τους απαγορεύεται από την φύση ή το νόμο. Θα ήταν αναμενόμενο, ότι η οποιαδήποτε βελτίωση του φυσικού αυτού τρόπου μετακίνησης με χρήση της τεχνολογίας, θα διατηρεί αυτές τις κατακτήσεις και θα προσθέτει μερικές επί πλέον, όπως μεγαλύτερη ακτίνα πρόσβασης, οικονομία στο χρόνο, άνεση ή περισσότερες ευκαιρίες για τους ανήμπορους. Μέχρι στιγμής αυτό δεν έχει επιτευχθεί. Αντίθετα, η ανάπτυξη της βιομηχανίας της μετακίνησης είχε παντού το αντίθετο αποτέλεσμα. Από την στιγμή που οι μηχανές μπορούσαν να εφοδιάσουν με περισσότερη ιπποδύναμη τον τυχαίο επιβάτη, χάθηκε η ισότητα, περιορίσθηκε η κινητικότητα πάνω στις βιομηχανικά καθορισμένες διαδρομές και προέκυψε μια άνευ προηγουμένου έλλειψη χρόνου. Καθώς η ταχύτητα των αυτοκινήτων τους μεταβάλλεται, οι πολίτες μεταμορφώνονται σε μεταφορικούς καταναλωτές...

Ο εφοδιασμός με περισσότερη ενέργεια του συστήματος μεταφοράς, σημαίνει ότι οι άνθρωποι μετακινούνται γρηγορότερα και σε μεγαλύτερες αποστάσεις στην καθημερινή τους διαδρομή. Η ημερήσια ακτίνα μετακίνησης του καθ’ ενός επεκτείνεται εις βάρος της δυνατότητας να γνωριστεί με κάποιον άλλο ή να περπατήσει μέσα από το πάρκο για να πάει στη δουλειά του. Έτσι προνομιακές μεταφορικές ακρότητες δημιουργούνται εις βάρος μιας συνολικής υποδούλωσης. Οι λίγοι ανεβαίνουν στα μαγικά τους χαλιά για να ταξιδέψουν ανάμεσα σε μακρινά σημεία, τα οποία η εφήμερη παρουσία τους καθιστά εξωτικά και γοητευτικά, ενώ οι πολλοί είναι υποχρεωμένοι να ταξιδεύουν γρηγορότερα όλο και πιο μακριά και να ξοδεύουν όλο και περισσότερο χρόνο προετοιμαζόμενοι για τα ταξίδια ή αναρρώνοντας από αυτά.

Ο πειθαναγκασμένος τουρίστας αλλά και ο παράτολμος ταξιδιώτης είναι ισότιμα εξαρτημένοι από τα μεταφορικά μέσα. Κανείς τους δεν μπορεί χωρίς αυτά. Το να βρεθεί περιστασιακά στο Ακαπούλκο ή σ’ ένα πάρτυ του κογκρέσου δίνει την ψευδαίσθηση στον συνήθη επιβάτη ότι έγινε μέλος της μικρής ελίτ των «βιαστικών» ισχυρών. Η πιθανότητα να περάσει κανείς μερικές ώρες δεμένος πάνω σε μια καρέκλα αυτοκινήτου μεγάλης ιπποδύναμης, τον κάνει να αισθάνεται επιτυχημένος σ’ αυτήν την διαστροφή του ανθρώπινου χώρου και τον παρακινεί να συναινέσει στον σχεδιασμό της γεωγραφίας της χώρας του με βάση το αυτοκίνητο και όχι τους ανθρώπους.

Ο τυπικός Αμερικανός άνδρας αφιερώνει περισσότερες από 1600 ώρες ετησίως στο αμάξι του. Είτε για να μετακινηθεί, είτε μποτιλιαρισμένος. Για να το παρκάρει ή για να βρει κατόπιν που το άφησε. Κερδίζει χρήματα για να δώσει προκαταβολή γι’ αυτό ή για να πληρώσει τις μηνιαίες δόσεις του. Εργάζεται για να πληρώνει την βενζίνη, τα διόδια, την ασφάλεια και τις κλήσεις. Σπαταλά τέσσερις από τις δεκαέξι ώρες που είναι ξύπνιος στον δρόμο ή στο να κερδίσει τα χρήματα που δαπανά γι’ αυτό. Και στον αριθμό δεν έχει συμπεριληφθεί ο χρόνος που καταναλώνεται σε άλλες δραστηριότητες που επιβάλλονται από την μεταφορά: Χρόνος που αναλογεί σε νοσοκομεία, δικαστήρια για παραβάσεις και συνεργεία. Χρόνος που ξοδεύεται για την παρακολούθηση αντίστοιχων διαφημίσεων ή στην συμμετοχή σε εκπαιδευτικά καταναλωτικά σεμινάρια με στόχο την ποιοτική βελτιστοποίηση της επόμενης αγοράς αυτοκινήτου! Ο τυπικός Αμερικανός ξοδεύει 1600 ώρες για να κερδίσει 7500 μίλια: λιγότερα από πέντε μίλια την ώρα. Σε χώρες στερημένες από την βιομηχανία της μεταφοράς, οι άνθρωποι πετυχαίνουν ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα, περπατώντας οπουδήποτε θέλουν να πάνε, ενώ διαθέτουν μόλις το 3% έως 8% από το κοινωνικό χρονικό απόθεμα για την κυκλοφορία αντί του 28%. Αυτό που διακρίνει τις πλούσιες χώρες από τις φτωχές δεν είναι περισσότερα μίλια ανά ώρα για την πλειοψηφία, αλλά περισσότερες ώρες καταναγκαστικής κατανάλωσης δόσεων ενέργειας, πακεταρισμένης και διανεμημένης από την βιομηχανία της μεταφοράς.

Όταν ξεπερασθεί ένα κρίσιμο σημείο ενεργειακής κατανάλωσης, η βιομηχανία της μεταφοράς καθορίζει την διαμόρφωση του κοινωνικού χώρου. Οι αυτοκινητόδρομοι επεκτείνονται, μπαίνοντας σαν σφήνα ανάμεσα σε γείτονες και «απομακρύνοντας» τα χωράφια σε αποστάσεις μεγαλύτερες από αυτή που μπορεί να περπατήσει ο αγρότης. Τα νοσοκομειακά μετακινούν τις κλινικές μερικά μίλια περισσότερα από αυτά που μπορεί κανείς να κουβαλήσει στην αγκαλιά του ένα άρρωστο παιδί. Ο γιατρός δεν έρχεται πια στο σπίτι, γιατί τα οχήματα έχουν μετατρέψει το νοσοκομείο στο κατάλληλο μέρος για να είσαι άρρωστος. Μόλις τα βαριά φορτηγά πλησιάσουν ένα χωριό των Άνδεων, μέρος της τοπικής αγοράς εξαφανίζεται. Αργότερα, όταν δημιουργηθεί στο κέντρο κάποιας πόλης ένα Γυμνάσιο ταυτόχρονα με τον ασφάλτινο αυτοκινητόδρομο, όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι μετακινούνται σ’ αυτήν, μέχρις ότου δεν υπάρχει οικογένεια που να μην λαχταρά την επανένωση με κάποιον που ζει εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, κάτω στην ακτή.

Ο «εθισμένος επιβάτης» αποτελεί προϊόν της βιομηχανίας της μεταφοράς. Έχει εξοβελισθεί από τον κόσμο που οι άνθρωποι μετακινούνται ακόμα μόνοι τους και έχει χάσει την αίσθηση ότι είναι το κέντρο του κόσμου του. Ο εθισμένος επιβάτης βιώνει την εξοργιστική έλλειψη χρόνου που είναι αποτέλεσμα της καθημερινής διαδοχικής προσφυγής στη χρήση αυτοκινήτων, τραίνων, λεωφορείων, υπογείων σιδηροδρόμων και ανελκυστήρων, στην ανάγκη του να καλύψει 20 μίλια κατά μέσο όρο καθημερινά, πηγαινοερχόμενος συχνά μέσα σε μια ακτίνα μικρότερη από πέντε μίλια. Έχει αποκοπεί από το περπάτημα. Αδιάφορα αν χρησιμοποιεί το μετρό ή το αεροπλάνο, αισθάνεται πιο αργός και φτωχότερος από κάποιον άλλο και αγανακτεί με τις διεξόδους που έχουν οι λίγοι ευνοημένοι που μπορούν να αποφύγουν τον εκνευρισμό του κυκλοφοριακού. Αν είναι στριμωγμένος από το ωράριο του τραίνου ονειρεύεται ένα αυτοκίνητο. Αν οδηγεί εξαντλημένος από το μποτιλιάρισμα, ζηλεύει εκείνον τον τυχερό «καπιταλιστή» της ταχύτητας που οδηγεί στην αντίθετη κατεύθυνση. Ο εθισμένος επιβάτης είναι παγιδευμένος στην λάθος πλευρά της αυξανόμενης ανισότητας, της έλλειψης χρόνου και της προσωπικής αδυναμίας, που δεν μπορεί να βρει διέξοδο από τα δεσμά του παρά μόνο ζητώντας όλο και περισσότερο το ίδιο πράγμα: περισσότερη τροχήλατη μεταφορά. Περιμένει ανυπόμονα τις σχεδιαστικές μετατροπές αυτοκινήτων, δρόμων και δρομολογίων ή την επανάσταση που θα παράγει μαζική και ραγδαία δυνατότητα μετακίνησης υπό τον δημόσιο έλεγχο. Σε καμία περίπτωση όμως δεν υπολογίζει το κόστος αυτού του καλύτερου μέλλοντος. Ξεχνά ότι είναι αυτός που θα πληρώσει τον λογαριασμό είτε με κόμιστρα είτε με φόρους. Παραβλέπει το κρυφό κόστος να αντικατασταθεί το ιδιωτικό αυτοκίνητο από μια δημόσια συγκοινωνία ισοδύναμα γρήγορη.

Ο εθισμένος επιβάτης δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι η κυκλοφοριακή τρέλα οφείλεται κυρίαρχα στην μεταφορά. Η κληρονομική αντίληψη του χώρου και του χρόνου καθώς και του προσωπικού ρυθμού, έχουν παραμορφωθεί βιομηχανικά. Έχει χάσει την ικανότητα να αντιληφθεί τον εαυτό του έξω από τον ρόλο του επιβάτη.

Το «να βρεθούμε» γι’ αυτόν σημαίνει να μετακινηθούμε ο ένας προς τον άλλο με αυτοκίνητα. Ελευθερία κινήσεων σημαίνει γι’ αυτόν απαίτηση για μηχανική πρόωση. Έχει χάσει την πίστη του στην πολιτική δύναμη που έχουν τα πόδια και η γλώσσα.

Σαν αποτέλεσμα, ο εθισμένος επιβάτης δεν αναζητά περισσότερη ελευθερία σαν πολίτης, αλλά καλύτερη παροχή υπηρεσιών σαν πελάτης. Δεν επιμένει στην ελευθερία κίνησης και επικοινωνίας αλλά στην απαίτησή του να μετακινηθεί και να ενημερωθεί από τα ΜΜΕ. Προτιμάει ένα καλύτερο προϊόν από την ελευθερία λόγω της υποταγής του σ’ αυτό. Είναι ζωτικής σημασίας να αντιληφθεί ότι η επιτάχυνση που αναζητά είναι αυτοαναιρούμενη και ότι θα έχει σαν αποτέλεσμα περαιτέρω απώλεια ισότητας, ελευθέρου χρόνου και αυτονομίας.

4 σχόλια:

ange-ta είπε...

ιόρθωση στο λόγο του Μοράλες:
"και OXI να πειθαρχήσουμε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου που μας παρασέρνει στον δρόμο της βαρβαρότητας".

Greg είπε...

Έζησα στις ΗΠΑ αρχές του '90. Ο Οκτώβριος έμπαινε στο Σικάγο με 1 μέτρο χιόνι!

Χθές είχε καύσωνα με ένα νεκρό!

vangelakas είπε...

Ναί ε; Χάλια ρέ Γρέγκ!

Γάμησέ τα...

Cello είπε...

Φαίνεται οτι όντως θα πρέπει να μάθουμε στο vivere pericolosamente στα βουνά που θα πάμε..Πιάστε θέσεις απο τώρα γιατί παίζει να μην βρείτε,όπως κάνει μια εταιρία στο γιου εςες εϊ που πουλάει θέσεις στο φεγγάρι για αφτερ δε ντιζαστερ..Είναι τρελλοί αυτοί οι γιουεςε(ϊ)σιδες