Ανάπτυξη πέρα από κάθε πρόβλεψη...

Σε μια έρευνα τους για λογαριασμό της Goldman Shachs το 2003 οι D. Wilson και R. Purushothaman προέβλεπαν (θυμίζοντας φυσικά τον μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας των προβλέψεων σε βάθος χρόνου), ότι μέχρι το 2025 οι ραγδαία αναπτυσσόμενες οικονομίες της Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας και Κίνας (ΒΡΙΚ) θα υπερκάλυπταν το ήμισυ του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) των G6, ενώ σε λιγότερο από 40 χρόνια θα ξεπερνούσαν το 100%, ξεκινώντας εκείνη τη στιγμή από το «ισχνό» 15%. Τρία μόλις χρόνια μετά (το 2006) τα στοιχεία έδειχναν ότι ο στόχος του 50% (μετρημένος σε καταναλωτική δύναμη) είχε ήδη επιτευχθεί!

...Αν όλα συνεχίσουν όπως σήμερα, σε λιγώτερo από 30 χρόνια η Κίνα θα υπερβεί σαν οικονομικό μέγεθος τις ΗΠΑ, η Ινδία τις ΗΠΑ και την Κίνα μαζί...

Αυτό σημαίνει ότι πολύ νωρίτερα του αναμενομένου από τα δοκιμασμένα τις προηγούμενες δεκαετίες μοντέλα ανάπτυξης, οι πλούσιες χώρες θα έχουν χάσει την απόλυτη κυριαρχία τους στην παγκόσμια οικονομία! Να σημειωθεί ότι μέχρι το 2009 αναμένεται ο διπλασιασμός της ετήσιας αύξησης των δαπανών σε δολάρια στις χώρες αυτές, ξεπερνώντας αυτήν των G6. Αν όλα συνεχίσουν όπως σήμερα, σε λιγώτερo από 30 χρόνια η Κίνα θα υπερβεί σαν οικονομικό μέγεθος τις ΗΠΑ, η Ινδία τις ΗΠΑ και την Κίνα μαζί, η Βραζιλία την Γερμανία και το ΗΒ, ενώ η Ρωσία τις Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και ΗΒ αθροιστικά! Όμως λόγω της ταχείας αύξησης του εργατικού δυναμικού αλλά και του συνολικού πληθυσμού στις χώρες αυτές, το κατά κεφαλήν εισόδημα μεταβάλλεται αργά, επιτρέποντας μόνο στη Ρωσία το αντίστοιχο διάστημα να πλησιάσει τους «φτωχότερους» της ομάδας των G6, αποδεικνύοντας ακόμη περισσότερο την ιδιορρυθμία των εξελίξεων.

Οι ΒΡΙΚ βέβαια δεν είναι μόνο αναπτυσσόμενες, αλλά «επανακάμπτουσες»! Μέχρι τον 19ο αιώνα (πριν την ανακάλυψη της ατμομηχανής) Κίνα και Ινδία ήταν οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου παράγοντας το 80% του συνολικού ΑΕΠ!


Η ανάπτυξη τους επιβεβαιώνεται αναντίρρητα από ένα σύνολο δεικτών και καθιστά τις παραπάνω προβλέψεις εξαιρετικά πιθανές.

Για παράδειγμα,

• οι εξαγωγές τους αποτελούν ήδη το 43% παγκοσμίως, έναντι του αντίστοιχου 20% το 1970.
• διατηρούν το 70% των συνολικών συναλλαγματικών αποθεμάτων.
• είναι υπεύθυνες για την κατανάλωση πλέον του 50% της ενέργειας παγκοσμίως.
• το 80% της αύξησης στη ζήτηση πετρελαίου τα τελευταία 5 χρόνια οφείλεται σ’ αυτές.
• ο μέσος όρος ανάπτυξής τους είναι κατά μέσο όρο 7% έναντι 2,3% των πλουσίων χωρών.
• η Κίνα διπλασιάζει το κατά κεφαλήν εισόδημα της κάθε εννέα χρόνια, όταν την περίοδο εκβιομηχάνισης τους Αμερική και Αγγλία χρειάστηκαν τουλάχιστον 50... Μέσα στον επόμενο χρόνο αναμένεται να διαχειρίζεται το 10% των παγκόσμιων συναλλαγών από το μόλις 4% του 2000!
  

Η κατάσταση αυτή έχει μετατρέψει την παγκόσμια οικονομία σε ένα ψηφιδωτό γεμάτο γρίφους.

Επειδή οι ΒΡΙΚ ξεκινάνε με πολύ λιγότερο κεφάλαιο ανά εργάτη από τις ανεπτυγμένες χώρες και με την ταυτόχρονη εισαγωγή τεχνογνωσίας από τη Δύση, είναι ικανές να αυξήσουν ακόμη περισσότερο την παραγωγικότητά τους. Η ταχεία ανάπτυξη τους, που θα βελτίωνε το βιοτικό επίπεδο εκατοντάδων εκατομμυρίων πολιτών τους, θα έπρεπε φυσιολογικά να χαιρετίζεται απ’ όλους με ενθουσιασμό.

...Ένα κίνημα προστατευτισμού που θα αναστέλλει την ανάπτυξη είναι λοιπόν αναμενόμενο. ...

Καθώς όμως το παγκόσμιο προϊόν και η παραγωγή μεταφέρονται σε περιοχές με χαμηλούς μισθούς, παρ’ ότι έτσι ενισχύεται η προσφορά και η ζήτηση αυξάνοντας ταυτόχρονα και τον πλούτο των ανεπτυγμένων χωρών, το έλλειμμα που παρατηρείται στην ορθολογική αναδιανομή του, δημιουργεί εύλογες τριβές και αντιδράσεις ανάμεσα σε εργάτες, επιχειρηματίες και πολιτικούς. Με τις αλλαγές στην σχέση κεφαλαίου ανά εργάτη, χάθηκε η διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων, με αποτέλεσμα να πιέζονται προς τα κάτω οι πραγματικές αμοιβές παρ’ ότι αυξάνεται η παραγωγικότητα. Το μερίδιο των εργατών στο εθνικό εισόδημα των ανεπτυγμένων χωρών έχει πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών παρά την άνοδο του κέρδους. Και δεν περιορίζεται το φαινόμενο μόνο στους χαμηλής εξειδίκευσης εργαζομένους, αλλά βαίνει αυξανόμενο και στους πλέον εξειδικευμένους όπως λογιστές και προγραμματιστές ΗΥ. Ένα κίνημα προστατευτισμού που θα αναστέλλει την ανάπτυξη είναι λοιπόν αναμενόμενο. Η πρόκληση είναι να βρεθούν μέθοδοι δίκαιης διασποράς στην κοινωνία του υψηλού μεριδίου στο κέρδος - σε σχέση με το χαμηλό μερίδιο των μισθών - χωρίς να μειωθούν τα μεγέθη ανάπτυξης. Φορολογικές απαλλαγές στους εργαζομένους και αύξηση των παροχών κοινής ωφέλειας θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν τις απώλειες. Κάτι τέτοιο όμως δεν δείχνει εφικτό προς το παρόν.

Η τεράστια ζήτηση που δημιουργούν οι αναπτυσσόμενες χώρες σε πρώτες ύλες και όχι κάποια μεταβολή στην διαθεσιμότητά τους, έχει αυξήσει σημαντικά τις τιμές τους. Αυτές του πετρελαίου έχουν σχεδόν τριπλασιασθεί σε σχέση με το 2002. Ενώ έτσι ενισχύεται η ακρίβεια αλλά και η ρευστότητα, εκτοξεύοντας για παράδειγμα παγκοσμίως τις τιμές των ακινήτων (μειώνοντας ακόμα περισσότερο το πραγματικό εισόδημα των μισθοσυντήρητων), ο πληθωρισμός παραμένει χαμηλός λόγω των φθηνών εισαγομένων καταναλωτικών προϊόντων, δίνοντας την ευχέρεια στις τράπεζες να κρατήσουν τα επιτόκια στο ιστορικά χαμηλότερο επίπεδο τους, παρά την ανάπτυξη. Αποτέλεσμα είναι η περαιτέρω μείωση της αποταμίευσης κι’ ο ακόμα μεγαλύτερος δανεισμός.

Παράλληλα η συγκράτηση των αναπτυσσόμενων οικονομιών στο να αυξήσουν τους δικούς τους ρυθμούς ανταλλαγών εξωτερικού εμπορίου, ενισχύει ακόμα περισσότερο τα συναλλαγματικά αποθέματά τους παρέχοντας έτσι παγκόσμια εκτός από φτηνό εργατικό δυναμικό και φτηνό κεφάλαιο. Αυτό μπορεί να επιφέρει μείωση της ανάπτυξης στις πλούσιες χώρες και σοβαρές συναλλαγματικές ρυθμίσεις. Σε μια δυνητική όμως κάμψη της Αμερικανικής «ατμομηχανής» και πτώση της αξίας του δολαρίου, οι κραδασμοί που πρόκειται να υποστούν όλοι θα είναι οδυνηροί.

Τελικά ένα είναι βέβαιο. Ο πλανήτης δεν έχει ακόμα αντιληφθεί πλήρως την δύναμη αυτής της επανάστασης καθώς και τις σημαντικές γεωπολιτικές της επιπτώσεις! Είναι άραγε έτοιμος;

[i] “Dreaming with BRICs: The path to 2050”, Global Economics, Paper No: 99

[ii] Survay: World Economy “The new Titans”

Αναδημοσίευση από την ρήξη Νο 1