Πόσο πετρέλαιο σπαταλάμε για ένα μπουκάλι κέτσαπ;

Tο οικολογικό πρόβλημα αντιμετωπίζεται από τον μέσο άνθρωπο με αφελή... και ρομαντικό τρόπο. Σπάνια θα βρείς κάποιον να τονίσει πώς η παγκοσμιοποίηση και η διακίνηση αγαθών και ανθρώπων (προς όφελος "τάχα μου" του καταναλωτή, τρομάρα μας...) επιβαρύνει απίστευτα το περιβάλλον.

Η οικολογική συνείδηση απαιτεί μεταστροφή στην συμπεριφορά και στην παραγωγή, προφανώς με κόστος(!) άρα και στην πολιτική θεώρηση των πραγμάτων ΣΥΝΟΛΙΚΑ! Ιδού μερικά στοιχεία που χαραχτηρίζουν την εποχή μας...

Μια μελέτη του Σουηδικού Ινστιτούτου Τροφίμων και Βιοτεχνολογίας που αναλύει σχεδόν ό,τι χρειάζεται για να παραχθεί ένα μπουκάλι κέτσαπ.

Του Dan Box
Μετάφραση: η αφεντομουτσουνάρα μου

- Οι τομάτες καλλιεργούνται στην Ιταλία με την χρήση λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων, η παραγωγή των οποίων βασίζεται σε παράγωγα του πετρελαίου.
- Όλες οι μηχανές που χρησιμοποιούνται στο χωράφι αλλά και η μεταφορά του προϊόντος στη βιομηχανία, στηρίζονται στο πετρέλαιο.
- Η πολτοποίηση της τομάτας, γίνεται με χρήση ηλεκτρομηχανών, οι οποίες παίρνουν ενέργεια από εργοστάσια που παράγουν ηλεκτρισμό με καύση λιθάνθρακα ή αργού πετρελαίου.
- Για την συσκευασία του παραχθέντος πολτού χρησιμοποιούνται σακούλες που έχουν παραχθεί στην Ολλανδία από επεξεργασμένα προϊόντα πετρελαίου και έχουν μεταφερθεί στην Ιταλία με μεταφορικά μέσα που χρησιμοποιούν πετρέλαιο.
- Στη συνέχεια οι σακούλες τοποθετούνται σε σιδερένια βαρέλια (που η κατασκευή τους απαιτεί πετρέλαιο), τα οποία μεταφέρονται βόρεια στην Σουηδία.
- Εκεί ο πολτός αναμιγνύεται με άλλα συστατικά (των οποίων η προέλευση δεν συμπεριλήφθηκε στην ανάλυση, πλην όμως ενισχύουν την σχέση με το πετρέλαιο).
- Το έτοιμο πλέον κέτσαπ μεταφέρεται στα πλαστικά μπουκάλια. Αυτά παράγονται είτε στο ΗΒ ή στη Σουηδία από προϊόντα (πέντε διαφορετικοί τύποι πλαστικού και κόλλας με βάση το πετρέλαιο) τα οποία έχουν μεταφερθεί από την Ιαπωνία, Ιταλία, Βέλγιο, ΗΠΑ και Δανία.

Αν αγοράσετε ένα καλάθι φρούτα από ένα σούπερμάρκετ του ΗΒ, μόνο το 5% αυτών έχει καλλιεργηθεί στο ΗΒ. Η αξία των εισαγομένων τροφίμων και ποτών στο ΗΒ το 1999 υπερέβαινε τα 17 δισεκατομμύρια λίρες και απαιτήθηκε να διανύσουν αποστάσεις αυξημένες κατά 50% για να φτάσουν στο πιάτο μας συγκριτικά με 20 χρόνια πριν. Οι εισαγωγές αυτές απαιτούν 1,6 δισεκατομμύρια λίτρα καυσίμου, που απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα 4,1 εκατομμύρια τόνων διοξειδίου του άνθρακα. Πάνω από τα τρία τέταρτα των βιολογικών προϊόντων που πωλούνται στο ΗΒ είναι εισαγόμενα, ενώ μόλις το 2% των Βρετανικών χωραφιών χρησιμοποιούνται για βιολογικές καλλιέργειες. Για μια θερμίδα περικλειόμενη στο καρότο που θα μεταφερθεί από την Ν. Αφρική στο UΚ, απαιτούνται 66 αντίστοιχες μονάδες ενέργειας σε καύσιμα αεροπλάνου. Για το μαρούλι από τις ΗΠΑ τα πράγματα είναι χειρότερα. Για κάθε θερμίδα απαιτούνται 127 θερμίδες πετρελαίου. Τώρα αν υπολογίσετε το πετρέλαιο που χρησιμοποιείται στην παραγωγή, στην επεξεργασία και συσκευασία, θα παρατηρήσετε ότι για κάθε θερμίδα που ξοδεύεται για την καλλιέργεια κάποιου τροφίμου, απαιτούνται πέντε επιπλέον για την επεξεργασία, συσκευασία και διανομή.

Ο κύκλος της διατροφής είναι υπεύθυνος για το ένα έκτο της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στο ΗΒ. Περίπου το ένα τέταρτο της ποσότητας αυτής χρησιμοποιούνται στην γεωργική παραγωγή και στα λιπάσματα, η μισή στην επεξεργασία και διανομή, ενώ το υπολοιπόμενο ένα τέταρτο στο σπίτι για την συντήρηση και το μαγείρεμα.


...ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ;

Στις ΗΠΑ, η γεωργία είναι άμεσα υπεύθυνη για περισσότερο από το 10% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας. Πλέον του ισοδυνάμου των 400 γαλονιών [σ.μ. περίπου 1600 λίτρα] πετρελαίου, ξοδεύονται για να ταΐσουν τον μέσο Αμερικανό κάθε χρόνο. Περίπου ένα τρίτο αυτής της ποσότητας αφορά την παραγωγή λιπασμάτων, το 20% την λειτουργία των μηχανημάτων, το 16% τη μεταφορά, το 13% την άρδευση, το 8% την ζωική παραγωγή (μη συμπεριλαμβανομένων των ζωοτροφών) και 5% την παραγωγή ζιζανιοκτόνων. Δεν έχει συνυπολογισθεί η απαιτούμενη ενέργεια για την συσκευασία (σ.μ. η οποία είναι δεκαπλάσιου όγκου στις ΗΠΑ συγκριτικά με τον υπόλοιπο κόσμο), συντήρηση σε ψυγεία, μεταφορά στα σημεία πώλησης ή το μαγείρεμα.

Η μεταφορά του συνόλου σχεδόν των τροφίμων παγκοσμίως γίνεται με φορτηγά, αν και η μέθοδος είναι 10 φορές πιο ενεργοβόρα από την χρησιμοποίηση τραίνων ή πλοίων. Οι αερομεταφορές μάλιστα που είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μέθοδος στο σύστημα διατροφής, απαιτούν 60 φορές περισσότερη ενέργεια από αυτή δια θαλάσσης.

Η ετήσια ποσότητα ζιζανιοκτόνων (παραγώγων πετρελαίου) που χρησιμοποιούνται παγκόσμια είναι περίπου 2,5 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι, από τους οποίους 0,6 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι χρησιμοποιούνται στην Β. Αμερική. Από το 1945, η χρήση ζιζανιοκτόνων στις ΗΠΑ έχει 33-πλασιασθεί(!), παρ’ ότι η σοδιά της χώρα διαρκώς μειώνεται μια και τα ζιζάνια γίνονται όλο και πιο ανθεκτικά!

Τα επεξεργασμένα προϊόντα καλύπτουν το 75% της συνολικής αξίας των πωλήσεων τροφίμων παγκοσμίως. Το ενεργειακό κόστος που περικλείεται είναι κολοσσιαίο – ένα κουτί δημητριακών απαιτεί πλέον των 7,000 χιλιοθερμίδων για να παραχθεί, ενώ προσφέρει μόνο 1,100 χιλιοθερμίδες σε διατροφική ενέργεια.

Παράλληλα, καθώς εξαντλούνται τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου, η βιομηχανική γεωργία έχει ξεριζώσει την καρδιά των κοινωνιών της υπαίθρου, δεδομένου ότι ενώ το 75% του Ευρωπαϊκού πληθυσμού απασχολείτο στην γεωργία μετά την βιομηχανική επανάσταση, τώρα είναι λιγότερο από 10%. Στις ΗΠΑ είναι ακόμα χειρότερα τα πράγματα – μόλις 2% του πληθυσμού απασχολούνται στην γεωργία.