Πέστα χρυσόστομε

Μου το 'στειλαν και το μοιράζομαι.

Μοντέρνα Επαγγέλματα

του Δ. Χαριτόπουλου

Ο πραγματικός πλούτος της χώρας παράγεται στο χωράφι και στο εργοστάσιο, γι αυτό οι αγρότες και οι εργάτες δε διανοήθηκαν ποτέ να επικαλεστούν κάποια νεφελώδη ιδεολογήματα για τη δουλειά τους.
Η προσφορά τους είναι αυταπόδεικτη.

Αντιθέτως οι απασχολούμενοι στον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών, δεν αρκούνται στην υψηλότερη αμοιβή που εισπράττουν, αλλά αγωνιούν να δώσουν και ανώτερο νόημα σε αυτό που κάνουν.
Το επάγγελμα έγινε ιδεολογία.

Ο καλώς εννοούμενος επικερδής χαρακτήρας αποσιωπάται συστηματικά και προβάλλεται κατά κόρον σα ζωτική ωφέλεια για το κοινωνικό σύνολο. Οι χρηματιστές κόπτονται για την «ανάπτυξη», οι διαφημιστές μοχθούν για την «επικοινωνία», οι ασφαλιστές χτίζουν την «ασφαλιστική συνείδηση», οι δημοσιογράφοι αγωνιούν για την «ενημέρωση» κοκ. Εξ ου και το καταγέλαστο ορισμένων ότι ασκούν λειτούργημα .

Η κοινωνία που διευθύνεται από τους εγγράμματους, έχει περί πολλού αυτά τα επαγγέλματα και περιφρονεί εξόφθαλμα τον αγρότη και τον εργάτη. Απόδειξη ότι τους αμείβει με τα χαμηλότερα των εισοδημάτων και τους επιφυλάσσει πενιχρές συντάξεις και ανεπαρκέστατη υγειονομική περίθαλψη.
Ουδείς ζηλεύει τη μοίρα τους.

Οι νέοι ονειρεύονται να σπουδάσουν για να κάνουν καριέρα σε κάποιες από τις μοντέρνες και αστραφτερές δουλειές. Αυτές έχουν πέραση, προσφέρουν υψηλές αμοιβές και απείρως υψηλότερο κοινωνικό στάτους. Δεν υποψιάζονται καν πως η καριέρα είναι η δική τους κοιλάδα των δακρύων. Για να πετύχεις σε αυτές τις δουλειές, το παν είναι να ξέρεις να πουλάς τον εαυτό σου. Αλλού σε θέλουν τολμηρό και επιθετικό και αλλού μετρημένο και αξιόπιστο. Οι απαιτήσεις αλλάζουν ανάλογα με τον κλάδο. Άλλο σειλς και άλλο φαϊνανς. Σ’ αυτή την κωμωδία του αγκρέσιβ ή του ρελαϊαμπλ δε θα σταματήσεις ποτέ να συμμετέχεις, αυτή θα σε κρατάει στη δουλειά. Επίσης από την ημέρα που θα εισέλθεις σε έναν κλάδο, θα πρέπει να ασπαστείς και τις ιδεοληψίες του, σα να μυείσαι σε θρησκευτική αίρεση. Ο κλάδος υπεράνω όλων.

Είναι ο ιερός δεσμός που προστατεύει και ανυψώνει τα μέλη του, ασχέτως των εσωτερικών ανταγωνισμών. Με αυτή τη συντεχνιακή αντίληψη της χειρίστης μορφής οι «συνάδελφοι» θωρακίζουν την επαγγελματική τους ιδιότητα και διεκδικούν από την κοινωνία διαρκώς και νέα προνόμια.
Μαζί με την είσοδο στην αγορά εργασίας των νέων επαγγελμάτων εισήχθη και η δυτική νοοτροπία του ολοκληρωτικά αφοσιωμένου στην δουλειά του προτεστάντη. Ο χρόνος που αφιερώνουν οι υπάλληλοι στην εταιρία είναι τρομακτικός.

Στις σύγχρονες επιχειρήσεις η εργασιακή σκλαβιά επανήλθε λουστραρισμένη, αλλά εξίσου εξοντωτική. Η μοίρα του σπουδασμένου εργαζόμενου είναι δυσμενέστερη από αυτή του αγράμματου εργάτη. Το καθορισμένο ωράριο θεωρείται παρωχημένη αντίληψη, και η αμοιβή για υπερωρίες είναι αδιανόητη. Οι υπάλληλοι δουλεύουν εντυπωσιακά περισσότερες ώρες από τις προβλεπόμενες από το νόμο, απασχολούνται Σαββατοκύριακα και αργίες χωρίς την ανάλογη αμοιβή.

Τα εξοντωτικά δωδεκάωρα δουλειάς είναι nonstop. Η μεσημβρινή σιέστα έχει τεθεί πλέον και στη χώρα μας υπό διωγμόν, κατάντησε μομφή. Λένε πως αυτός κοιμάται μεσημέρι εννοώντας πως είναι εκτός πνεύματος, εν ολίγοις ακατάλληλος. Ο ύπνος του μεσημεριού είναι βάλσαμο για τη ψυχική και τη σωματική υγεία και εννοείται, συμβάλλει καίρια στη μακροβιότητα . Είναι κατά πολύ πιο απαραίτητος και ζωογόνος από όλες τις χελθι βιταμίνες, τα σπα και τις λοιπές τεχνικές στήριξης του ανθρώπινου οργανισμού.

Ο ευπρεπής μισθός και ίσως κάποιο ετήσιο bonus που παρέχουν οι εταιρίες στα μοντέρνα εργατόσκυλα δεν αντισταθμίζουν τις ατέλειωτες ώρες πρόσθετης δουλειάς. Γι αυτό υπάρχουν συνήθως κάποιες έξτρα παροχές κολακείας το ωραίο γραφείο (με παράθυρο ή όχι ανάλογα με τη θέση σου στην ιεραρχία) και κάποιοι φανταχτεροί τίτλοι που ουσιαστικά δε σημαίνουν τίποτε. Προβιβάζεσαι σε εξέκιουτιβ, σινιορ εξέκιουτιβ, κορντινέιτορ, σουπερβάιζορ, νταιρέκτορ, βάιζπρεζιντεν, τσιφ, μέλος του εξέκιουτιβ μπόρντ και άλλα του σωρού και χωρίς νόημα.

Η επιτυχημένη καριέρα σε μια σύγχρονη εταιρία αποτελείται από δύο βασικά στοιχεία: την όλο και μεγαλύτερη «τρέλα» για δουλειά και το λόγιαλτυ (πιστότητα) για την εταιρία και τους στόχους της. Επίσης είναι απαραίτητο να συμμεριστείς κάποιες νέες αξίες. Όπως το σχιζοφρενικό «άλλο δουλειά και άλλο φιλία» λές και ο άνθρωπος μπορεί να κάνει αναστολή αισθημάτων. Ή το δόγμα ότι με κάθε θυσία πρέπει να φέρεις σε πέρας την αποστολή που σού ανέθεσαν. Όλα αυτά καλύπτονται με την πρόστυχη στρεψοδικία του σωστού επαγγελματία. Που σημαίνει ότι προκειμένου να γίνει η δουλειά σου όλα επιτρέπονται. Η δουλειά προηγείται κάθε ανθρώπινου αισθήματος , φιλία, αγάπη, δίκιο, κατανόηση είναι δευτερεύοντα.

Λέμε είμαι προφέσιοναλ και αυτό τα εξηγεί όλα. Και ο Αλ Καπόνε προφέσιοναλ ήτανε.
Το πλέον ψυχοφθόρο για τον εργαζόμενο είναι πως πρέπει να δίνει κάθε μέρα εξετάσεις. Τα σύγχρονα επαγγέλματα έχουν υψηλό βαθμό ανασφάλειας σε σχέση με τα παραδοσιακά. Και απείρως σκληρότερο ανταγωνισμό τόσο εξωτερικό, από άλλες ομοειδείς εταιρίες, όσο και κυρίως εσωτερικό, από άλλους καπάτσους που εποφθαλμιούν την ίδια θέση. Ακόμη και το υψηλόβαθμο στέλεχος δεν αισθάνεται σιγουριά: πάει ένα πρωί στη δουλειά και χωρίς καμιά προειδοποίηση βρίσκει το γραφείο του στο διάδρομο.

Δυστυχώς στην ίδια λούμπα έπεσαν και οι γυναίκες. Μέχρι πρόσφατα δεν επιδείκνυαν την ολοκληρωτική αφοσίωση των αντρών στη δουλειά τους. Ως όντα πιο πολύπλοκα αισθαντικά και ερωτικά, έδιναν μεγαλύτερη σημασία στα αισθήματα και στις χαρές της ζωής. Γι αυτή τους την ανεξαρτησία η κοινωνία τις φιλοδώρησε με σωρεία κατηγοριών: άπιστες, ελαφρόμυαλες, ανεύθυνες, γλωσσούδες κλπ. Η χαρά και ο ερωτισμός δε συγχωρούνται στην παραγωγή. Τελευταίως μάλιστα αν αποπειραθείς ένα πονηρό αστείο, κάποιο υπονοούμενο, κινδυνεύεις να κατηγορηθείς για σεξουαλική παρενόχληση. Αυτό κι αν είναι ευνουχισμός. Σημαίνει όσοι περάσετε αυτή την πόρτα αφήσετε έξω το φύλο σας.

Οι γυναίκες στην προσπάθειά τους να κατακτήσουν ένα ακόμη αντρικό οχυρό, γίνονται κι αυτές προφέσιοναλ θύματα. Τυπικές σοβαρές με πολυάσχολο ύφος, ασέξουαλ ντύσιμο, κάτι σκούρα ταγέρ σαν αντρικά κοστούμια, λευκό πουκάμισο και τα τοιαύτα. Έσβησε το χαμόγελο, το σκέρτσο και το παιχνίδισμα που τις έκαναν αξιολάτρευτες. Έχασαν το πλεονέκτημα της ζωής που είχαν έναντι των εξουθενωμένων από τη δουλειά αντρών.

Στο πίσω μέρος του κεφαλιού μας όλοι ξέρουμε ότι στον κόσμο δεν ήρθαμε για να κάνουμε καριέρα, λεφτά και όνομα, ήρθαμε πρωτίστως για να ζήσουμε και ει δυνατόν να αφήσουμε αυτό τον κόσμο λίγο καλύτερο από ότι τον βρήκαμε. Αλλά δε ζούμε κι αυτό μας τρελαίνει. Το άγχος, το στρες, ο φόβος, η ντροπή, η περιφρόνηση, η επιθετικότητα, η θέληση της δύναμης γεννιούνται από μια καταπιεσμένη θέληση για ζωή. Με την πιο κοινή λογική όσες ώρες δουλεύεις, άλλες τόσες πρέπει να έχεις ελεύθερες για να χαρείς αυτά που έβγαλες. Όμως ο νέος άνθρωπος σπαταλά όλο το χρόνο, την ευφυία, την εφευρετικότητα και τις εμπνεύσεις του για την καριέρα του και όχι για τη ζωή του. Ο ψυχισμός του μολύνεται από αυτό το δηλητηριώδες αλισβερίσι.

Φυσικά, το εξέκιουτιβ τερατάκι γραφείου θα μεταφέρει μακάβρια το πάρε δώσε και στις προσωπικές του σχέσεις. «Αυτά έκανα για σένα, περιμένω ανταπόδοση». Μοιραία οι λαμπρές καριέρες είναι πυραμίδες που θεμελιώνονται πάνω σε προσωπικές και οικογενειακές τραγωδίες.

Διονύσης Χαριτόπουλος
«Ημών των Ιδίων»

Για όσους δεν το γνωρίζουν ο Δ. Χαριτόπουλος ήταν από τα κορυφαία ονόματα στον χώρο της διαφήμισης με πολύ λαμπρό όνομα και εξαιρετικές δημιουργίες. Ήταν μέρος του συστήματος που περιγράφει και ενδεχομένως είναι ακόμα, αλλά τώρα πια μάλλον βρίσκεται στις παρυφές αυτού.